Eurowizyjna Historia Izraela. Odcinek 28: 1999 (część 1) – „Irgun” czyli „Organizacja”. Drugi konkurs w Jerozolimie, trzech prowadzących, zero orkiestry i ograniczeń językowych.

Grupa Eden wybrana na Eurowizję 1999! Jak wyglądał konkurs w Izraelu, co wprowadzono na nim po raz pierwszy? Przypomnij sobie świetny Interval Act i poznaj ciekawostki na temat drugiego konkursu w Jerozolimie! 

Po triumfie Dany International w Birmingham konkurs przeniósł się do Izraela, a telewizja IBA ponownie zorganizowała Eurowizję w Jerozolimie, dokładnie w tym samym miejscu co w 1979 roku czyli w Ussishkin Auditorium na terenie International Convention Center znanym też jako Binyenei HaUma. Finał zaplanowano na 29 maja, czyli dość późno. Jak to już bywa z Izraelem, nie było pewności, czy Eurowizja tam trafi, a głównym powodem plotek były kontrowersje wywołane reakcją ortodoksyjnych środowisk na wygraną Dany International, ale też niepewność względem finansowania organizacji Eurowizji przez rząd kraju (skąd my to znamy…). Spekulowano, że konkurs przeniesiony będzie na Maltę, albo zostanie w Wielkiej Brytanii, ale ostatecznie nic takiego się nie stało.

Czy to z powodu oszczędności czy z chęci powtórzenia metody, która dała wygraną rok wcześniej, telewizja izraelska znów wybrała reprezentanta wewnętrznie. Padło na formację Eden, czyli popowy boys-band założony w 1996 roku przez braci Eddie’go i Gabriela Butlerów i ich przyjaciela Raphaela Dahana. Do kwartetu dołączono też Dorena Orena, który startował w preselekcjach 1996 zajmując przedostatnie miejsce. Nazwa zespołu pochodzi od imienia córki Eddie’go ze związku z byłą dziewczyną. Co ciekawe, grupa po roku działalności rozpadła się. W 1999 ponownie zjednoczyli siły by reprezentować swój kraj w Eurowizji – wtedy też wydali swój debiutancki album. Bracia Butler byli pierwszymi czarnoskórymi reprezentantami Izraela na Eurowizji.

Piosenka „Yom Huledet (Happy Birthday)” stworzona została przez Moshe Datz’a (znanego nam już z Eurowizji 1991 i 1995), Yaakova Lamai, Jacky’ego Oveda oraz Eddiego Butlera (zarówno muzyka jak i tekst). Zgodnie z tytułem, jest to radosny utwór o świętowaniu urodzin, zresztą do tej pory w Izraelu piosenkę często gra się właśnie przy tej okazji, z kolei eurowizyjni fani chętnie publikują ją solenizantom na facebookowych ścianach. Utwór znalazł się na płycie grupy Eden i zyskał w kraju sporą popularność. „Yom Huledet” od razu nagrane zostało w wersji hebrajsko-angielskiej, a partie angielskie śpiewają bracia Butler, którzy jedyni w zespole znali ten język. Powstała też pełna wersja angielskojęzyczna.

Do Jerozolimy na Eurowizję przyjechały 23 delegacje, w tym powracające kraje – Austria, Bośnia, Dania, Islandia i Litwa. Ze względu na słabe wyniki w poprzednich latach konkurs w Izraelu pominęły Finlandia, Grecja, Węgry, Macedonia, Rumunia, Słowacja i Szwajcaria. Debiutować miała Łotwa, ale w ostatniej chwili się wycofała. Plany silnego powrotu Rosji spaliły na panewce, gdy okazało się, że nadawca z tego kraju nie transmitował ESC 1998, w związku z tym EBU nie pozwoliła na powrót. Delegacja litewska borykała się z problemami finansowymi, dlatego EBU pozwoliła jej przylecieć do Jerozolimy dzień później niż pozostali uczestnicy. Konkurs po raz pierwszy w historii prowadziło trio – Dafna Dekel (Eurowizja 1992), Yigal Ravid (komentator dla radia Reshet Gimel i izraelski „podawacz” punktów) oraz Sigal Shachmon (fot.), modelka, aktorka i prezenterka, która w 1989 roku wystąpiła w Kdam jako członkini grupy Nissim Gama (zajmując 5. miejsce za utwór „Holef lo im hazman”).

Trio prowadzących to nie jedyne novum w Jerozolimie. Zniesiono zasadę językową, pozwalając śpiewać w różnych językach i większość delegacji skorzystała z tego prawa, a tylko 8 krajów (w tym Polska i faworyzowany przed konkursem Cypr) zdecydowało się na piosenki w językach narodowych (nie licząc oczywiście Wielkiej Brytanii, Malty i Irlandii). Zaangażowanie orkiestry w występy było opcjonalne, jednak telewizja IBA poprosiła EBU o całkowicie anulowanie tej opcji by zaoszczędzić pieniądze. W związku z tym Eurowizja 1999 była pierwszą, w której wszyscy reprezentanci śpiewali z pół-playbacku, co skrytykował m.in. Johnny Logan nazywając konkurs imprezą „karaoke”. W 1999 ogłoszono, że od 2000 funkcjonować zaczyna grupa Big4 w skład której wejdą Niemcy, Hiszpania, Wielka Brytania i Francja czyli kraje, które mają największy wkład finansowy w Eurowizję (a nie są to „kraje-założyciele” jak uparcie wmawia nam Artur Orzech) – grupa ta zawsze będzie miała gwarantowany udział w finale, bez względu na rezultaty.

Oczywiście doszło do skandali…Norwegowie oskarżyli Chorwatów o używanie męskiego wokalu nagranego na taśmie podczas występu Doris Dragović. Za karę EBU postanowiło zredukować punkty Chorwacji o 1/3 w celu ponownego wyciągnięcia średniej, która miała decydować o starcie w 2000 roku, jednak nie zdecydowano się na obniżenie miejsca piosenki „Marija Magdalena” w finałowym rankingu z 1999. W ramach (nagranego wcześniej) Interval Act’u Dana International zaśpiewała utwór „Free” Stevie’go Wondera, który był hitem w Izraelu, chociaż wywoływał pewne poruszenie ze względu na tekst piosenki. Prezentację poprzedziło show artystyczne Dror Yekra. Zwyciężczyni Eurowizji 1998 miała też swój udział w najlepiej zapamiętanym momencie konkursu z Jerozolimy, ale o tym w kolejnym odcinku. Eurowizję 1999 reżyserował Hagai Mautner, kierownikiem wykonawczym była Christine Marchal-Ortiz, a producentem Amnon Varkai. W pocztówkach pokazano animowane historyjki stworzone przez Yossi’ego Abulafia na podstawie opowieści biblijnych. Eurowizję 1999 obejrzało w Izraelu ponad 1,2 mln widzów, co dało stacji IBA 49% udział w rynku.

Ciąg dalszy nastąpi